Του Τάσου Πορτοκάλογλου
Διπλ.Ηλεκτρονικού Ηλεκτρολόγου Μηχανικού
Ένα από τα βασικά εξαρτήματα σε ένα σκάφος είναι η μπαταρία ίσως θα έλεγα και το σπουδαιότερο αφού χωρίς αυτήν δεν μπορεί να λειτουργήσει σχεδόν τίποτα.
Η πανάκριβη μηχανή μας δεν μπορεί να πάρει μπρος ούτε να λειτουργήσουν τα ηλεκτρονικά βοηθήματα χωρίς αυτήν μιας και είναι η βασική συνεχής πηγή ηλεκτρικής ενέργειας στο σκάφος.
Τι γνωρίζουμε όμως γι’αυτήν;Πιστεύω ότι οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα όσο αφορά τον τρόπο λειτουργίας της την συντήρηση της καθώς με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέξουμε την κατάλληλη μπαταρία για το σκάφος μας το οποίο έχουμε εξοπλίσει με ηλεκτρικούς εργάτες, ψυγεία, στερεοφωνικά και πολλά αλλά που για να λειτουργήσουν έχουν ανάγκη ηλεκτρικής ενέργειας.
Γενικά Χαρακτηριστικά
Το Ελληνικό όνομα είναι Συσσωρευτής ηλεκτρικής ενέργειας , (το όνομα μπαταρία είναι από το Ιταλικό Batteria που σημαίνει συστοιχία, και αυτό προέρχεται από το Batteria di accumulatori = Συστοιχία συσσωρευτών), Η μπαταρία είναι ένα ηλεκτρικό εξάρτημα ικανό να αποθηκεύει ηλεκτρισμό υπό μορφή χημικής ενέργειας. Η απόδοση της εξαρτάται από τον τύπο κατασκευής της (απόδοση είναι το ποσόν επί της εκατό της χημικής ενέργειας που μετατρέπεται σε ηλεκτρική. Το ιδανικό είναι όταν 100% της χημικής ενέργειας μετατρέπεται σε ηλεκτρική, αλλά αυτό δεν συμβαίνει.)
Μια κλασική μπαταρία μολύβδου με ηλεκτρολύτη διάλυμα θειικού οξέος έχει απόδοση 75%, ενώ μια μπαταρία κλειστού τύπου τζέλ μπορεί να φθάσει απόδοση 95%.
Ας δούμε όμως πως είναι κατασκευασμένη μια μπαταρία μόλυβδου.
Αυτή αποτελείται από μια σειρά στοιχείων οπου το κάθε ένα από αυτά έχει ηλεκτρεγερτική δύναμη (Τάση χωρίς φορτίο) όταν είναι τελείως φορτισμένο 2,2 Volt, έτσι λοιπόν για μια μπαταρία 12 Volt ονομαστική τάση θα χρειαστούμε 6 τέτοια στοιχεία 6Χ2,2=13,2 Volt.
Το κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία αποτελείται από μια πλάκα ενεργού μολύβδου Pb για τον θετικό πόλο, και μια πλάκα διοξειδίου του μολύβδου PbO2 για τον αρνητικό πόλο.Τα στοιχεία αυτά είναι βυθισμένα σε ένα ηλεκτρολύτη διάλυμα θειικού οξέος H2SO4 και αποσταγμένου νερού H2O και λαμβάνει χώρα η παρακάτω αμφίδρομη αντίδραση
PbO2 + 2H2SO4+Pb 2PbSO4 + 2H2O + 2(96.500) Cοulomb
Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε σε τομή μια μπαταρία και έχουμε
1 Το κέλυφος
2 Τις πλάκες εσωτερικά θετικές και αρνητικές από μόλυβδο και οξείδιο του Μολύβδου
3 Διαχωριστικές πλάκες από συνθετικό υλικό
4 Τον ηλεκτρολύτη, διάλυμα θειικού οξέος σε νερό
5 Τους πόλους από μόλυβδο, Οι πόλοι είναι τα σημεία σύνδεσης της μπαταρίας με τα φορτία.
Κατά την κανονική λειτουργία από χημική αντίδραση του θειικού οξέος με τα μολύβδινα στοιχεία παράγεται μικρή ποσότητα υδρογόνου και οξυγόνου. Αυτά τα δύο αέρια που παράγονται στον ένα πόλο της μπαταρίας απορροφόνται από τις χημικές αντιδράσεις του αντιθέτου πόλου.
Εάν όμως κακομεταχειριζόμαστε την μπαταρία η ισορροπία αυτή χαλάει δημιουργούνται μεγάλες ποσότητες αερίων η μπαταρία υποφέρει και λέμε τότε ότι η μπαταρία βράζει
|
Τύποι Μπαταριών
Οι μπαταρίες διαφέρουν ανάλογα για ποιο σκοπό είναι κατασκευασμένες. Έχουμε λοιπόν της μπαταρίες αυτοκινήτου, τις Marine, Κυκλικές κλπ Μπαταρίες αυτοκινήτου Marine Κυκλικές |
| Μπαταρίες μόλυβδου κλασικές
Είναι εκείνες με τις τάπες που ξεβιδώνουν για να προσθέσουμε αποσταγμένο νερό. Οι τάπες έχουν μια μικρή τρύπα για τα αέρια που δημιουργούνται. |
| Μπαταρίες χωρίς συντήρηση ή με μικρή συντήρηση
Είναι οι περισσότερο διαδεδομένες σήμερα. Δεν υπάρχουν οι τάπες με την τρύπα αν και με λίγη προσπάθεια μπορείς να ανοίξεις το στοιχείο να προσθέσεις νερό και να μετρήσεις την πυκνότητα του ηλεκτρολύτη. Χάρις στο σύστημα κλεισίματος των στοιχείων αν αναποδογυρίσουν για μικρό χρονικό διάστημα δεν χάνουν τα υγρά. |
| Μπαταρίες ΣτεγανέςΟ ηλεκτρολύτης είναι σε μορφή Τζελ και το κιβώτιο είναι τελείως στεγανό υπάρχει όμως μια βαλβίδα ασφαλείας για την περίπτωση που θα δημιουργηθούν πολλά αέρια. Αυτές οι μπαταρίες δεν πρέπει να ανοιχθούν ποτέ, δεν αντέχουν μεγάλες υπερφορτίσεις γιατί οι φυσαλίδες που δημιουργούνται παραμένουν μέσα και εμποδίζουν την επαφή του ηλεκτρολύτη με τις πλάκες με συνέπεια την μείωση της χωρητικότητας της μπαταρίας. Συχνά προστίθενται διάφορες χημικές ουσίες ώστε να μετατρέπουν οι φυσαλίδες σε υγρό ώστε να ανέχονται σχετικά υπερφορτίσεις. Είναι πολύ ακριβές αλλά εάν τις μεταχειριζόμαστε καλά έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τις κοινές μπαταρίες Εάν όμως δεν τις προσέξουμε κρατάνε λιγότερο. |
| Αριθμοί που υπάρχουν στις ΜπαταρίεςΑς προσπαθήσουμε τώρα να καταλάβουμε τι συμμενουν οι αριθμοί που αναγράφονται στις μπαταρίες
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: είναι τα Volt που μπορούμε να μετρήσουμε στους πόλους με ένα βολτόμετρο και την μπαταρία χωρίς φορτία που καταναλώνουν ρεύμα. ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ: Είναι η ποσότητα της ενέργειας που η μπαταρία μπορεί να αποθηκεύσει μετριέται σε Amper /Ώρα Αh σε εκφόρτιση 1 ώρας 5 ωρών, 10 ωρών ή 20 ωρών ανάλογα με τα στοιχεία που δίνει ο κατασκευαστής. ΡΕΥΜΑ ΑΙΧΜΗΣ: είναι το μέγιστο ρεύμα που η μπαταρία μπορεί να δώσει όταν είναι κρύα για περίπου 30 δευτερόλεπτα (συνήθως αναφερόμαστε σε 0 C0 ή –18 C0 στις χειρότερες συνθήκες Όσο η τιμή αυτή είναι μεγαλύτερη τόσο η μπαταρία είναι σε θέση να βάλει μπρος τον κινητήρα κάτω από δύσκολες συνθήκες. Γιατί μια μπαταρία καταστρέφεται ή γερνάει Θα εξετάσουμε τις αιτίες που κάνουν μια μπαταρία άχρηστη
Έλεγχος και διάγνωση κατάστασης μπαταρίας Ας αναλύσουμε τώρα τους διάφορους τρόπους διάγνωσης κατάστασης μιας μπαταρίας.
ΦΟΡΤΙΣΗ Ας δούμε τώρα τι γίνεται όταν βάζουμε να φορτισθεί μια μπαταρία: Ενώνοντας τα καλώδια του φωτιστή στους πόλους της μπαταρίας αρχίζει η χημική αντίδραση 2(96.500)Cοulomb + H2O + 2PbSO4 EQ PbO2 + 2H2SO4 + Pb Θεωρείται κανονική φόρτιση μιας μπαταρίας όταν αυτή γίνεται προσφέροντας ρεύμα ίσο με το 1/10 της χωρητικότητας της για 12 ώρες προσέχοντας η Tάση που εφαρμόζουμε να είναι ανάλογη με τον τύπο της στην θερμοκρασία των 20 βαθμών. Για την Κλασική μπαταρία 13,4 έως 13,8 Volt Για την Μπαταρία Τζέλ 13,8 έως 14,1 Volt Παράδειγμα: Στην κλασικού τύπου μπαταρία μας με χωρητικότητα 175 A/h με ασφάλεια μπορούμε να την φορτίσουμε με 18 Α για 12 ώρες 18Χ12=216 A/h η διαφορά των 41 A/h οφείλεται στο ότι η απόδοση της μπαταρίας δεν είναι 100% άρα ένα ποσό ενέργειας γίνεται θερμότητα . Πως θα διαπιστώσουμε πόσο γεμάτη είναι η μπαταρία μας Υπάρχουν δυο έμμεσοι τρόποι για να γνωρίσουμε την κατάσταση φόρτισης μιας μπαταρίας Πυκνότητα 1,265 – φόρτιση 100% Πυκνότητα 1,225 – φόρτιση 75% Πυκνότητα 1,190 – φόρτιση 50% Πυκνότητα 1,155 – φόρτιση 25% Πυκνότητα 1,120 – φόρτιση τελείως άδεια Καλό είναι να μετράμε την πυκνότητα όλων των στοιχείων ώστε να είμαστε σίγουροι ότι όλα είναι το ίδιο φορτισμένα. Εάν η πρόσβαση στην μπαταρία δεν είναι εύκολη ώστε να μετρήσουμε την πυκνότητα του ηλεκτρολύτη στα στοιχεία τότε μπορούμε να υπολογίσουμε την κατάσταση μετρώντας την τάση χωρίς φορτία με ένα ηλεκτρονικό βολτόμετρο ακριβείας Φόρτιση 100% 12,6 V Φόρτιση 75% 12,4 V Φόρτιση 50% 12,2 V Φόρτιση 25% 12,0 V Φόρτιση 0 11,8 V Εάν λοιπόν η τάση πέσει κάτω από 1,96 V στο στοιχείο η για μια μπαταρία των 12 V κάτω από 11,8 V σημαίνει ότι η μπαταρία είναι άδεια.
ΚΑΛΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΠΑΤΑΡΙΑΣ Να δούμε τώρα πως πρέπει να μεταχειριζόμαστε με τον καλύτερο τρόπο την μπαταρία μας
Οι μπαταρίες MARINE που ενδιαφέρουν εμάς μπορούν να αντέξουν, εν σχέση με εκείνες των αυτοκινήτων, σε εκφορτίσεις έως και 50% δηλαδή από 100% σε 50% αλλά και να δώσουν αρκετά υψηλά ρεύματα αιχμής για την εκκίνηση. ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΈΡΧΟΝΤΑΙ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥΣ ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Πως μπορώ να μεταχειρισθώ την μπαταρία μου; Πότε και πόσο χρησιμοποιώ το φουσκωτό; Τι ηλεκτρικά θέλω να έχω στο φουσκωτό; Τι δυνατότητες αναφόρτισης έχω; Πόσες μπαταρίες πρέπει να έχω στο σκάφος; Φυσικά δεν υπάρχει για όλα αυτά μια και μόνη απάντηση Η ζωή της μπαταρίας μας εξαρτάται από όλες αυτές τις παραμέτρους. Αλλά για να μη μπούμε σε θεωρίες τα οποία δύσκολα γίνονται κατανοητά από τους περισσότερους, θα εξετάσουμε μερικά παραδείγματα 1 παράδειγμα 2 παράδειγμα 3 παράδειγμα 4 παράδειγμα Σύνδεση περισσότερων Μπαταριών Οι μπαταρίες θεωρητικά μπορούν να συνδεθούν σε σειρά και να αυξηθεί η τελική Τάση πχ δυο μπαταρίες 12 V σε σειρά θα δώσουν 24 V. Αυτή η σύνδεση μπορεί να γίνει χωρίς κανένα κίνδυνο αλλά στην περίπτωση των φουσκωτών είναι άχρηστη αφού όλα τα όργανα λειτουργούν με 12 V. ΠΡΟΣΟΧΗ: Μια τέτοια σύνδεση δεν πρέπει να την κάνουμε ποτέ, και εξηγώ το γιατί. Α) Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δυο μπαταρίες διαφορετικής χωρητικότητας. Μόλις γίνει η ένωση και μάλιστα οι μπαταρίες είναι κοντά η μια στην άλλη και με καλά καλώδια τότε αυτόματα θα περάσει μια πολύ μεγάλη ποσότητα ρεύματος από την μια μπαταρία στην άλλη για να έλθει η ισορροπία και αυτό είναι καταστροφή για τις πλάκες της μπαταρίας. |
| Φορτιστές Υπάρχουν πολλοί και σε διαφορετικές τιμές Απλοί φορτιστές οι οποίοι αποτελούνται από ένα μετασχηματιστή και μια γέφυρα ανόρθωσης είναι οι πιο οικονομικοί αλλά χρησιμεύουν μόνο για περιστασιακές φορτίσεις κάτω από έλεγχο γιατί δεν έχουν σταθεροποιημένη ούτε την τάση αλλά ούτε και την ένταση του ρεύματος .Μόνο ορισμένοι διαθέτουν θερμική ασφάλεια η οποία διακόπτει το κύκλωμα σε περίπτωση υπερθέρμανσης. Ορισμένοι λίγο καλύτεροι διαθέτουν δυο σκάλες φόρτισης, χαμηλό και υψηλό ρεύμα καθώς και αμπερόμετρο. |
| Αυτόματοι φορτιστές Αυτός ο τύπος των φορτιστών διακόπτει την λειτουργία του αυτόματα όταν η μπαταρία έχει φορτισθεί και η τάση είναι περίπου στα 14 Volt.Φορτιστές αυτόματοι με διατήρηση τάσης Είναι ο καλύτερος συνδυασμός τιμής και λειτουργίας. Διατηρούν σταθερή την τάση στην τιμή συντήρησης δηλαδή 13,6 V και δίνουν τόσο ρεύμα όσο ζητά η μπαταρία έως την πλήρη φόρτιση της. Αυτό σημαίνει ότι στην αρχή με την μπαταρία άδεια το ρεύμα είναι αρκετά υψηλό και σιγά σιγά όταν η φόρτιση προχωρά λιγοστεύει. Το καλό με αυτούς τους φορτιστές είναι ότι μπορούμε να τους έχουμε συνέχεια στην μπαταρία και να την διατηρεί συνέχεια φορτισμένη χωρίς πρόβλημα. Φορτιστές αυτόματοι ελεγχόμενοι από μικροεπεξεργαστή Πρακτικός έλεγχος κατάστασης Μπαταριών ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΝΟΝΤΑΣ
Όπως πολλές φορές ανάφερα παραπάνω εάν η πτώση τάσης της μπαταρίας μας πέσει κάτω από 10,8 ο κίνδυνος για την ζωή της μπαταρίας είναι άμεσος.Προτείνω λοιπόν ένα ανιχνευτή αυτής της τάσης που εγκαίρως θα μας προειδοποιεί. |
| Μολύβδου δεν επιτρέπεται να ελαττωθεί κάτω από 10.8V, έτσι έχουμε προειδοποίηση με το άναμμα του Led , όταν η Τάση πέσει κάτω από αυτή την τιμή. Για να πετύχουμε τον έλεγχο , χρειαζόμαστε μια τάση σταθερή και ένα κύκλωμα που να μπορεί να την συγκρίνει με την ελεγχόμενη Τάση. Και τις δυο αυτές προϋποθέσεις τις εξασφαλίζει το IC1- LM 723 Οι ακροδέκτες εισόδου του κυκλώματος συνδέονται στους πόλους της μπαταρίας. Στο ποδαράκι 6 εμφανίζεται μια Τάση σταθερή +7.15V, όταν η Τάση εισόδου είναι μεγαλύτερη από + 9.5V. Η σταθερή Τάση εφαρμόζεται στο ποδαράκι 5. Στο ποδαράκι 4 εφαρμόζεται ένα μέρος της Τάσεως εισόδου ,που ελέγχεται από το τρίμμερ TR1. Το IC1 είναι συνδεσμολογημένο σαν συγκριτής Τάσης. Έτσι όταν η Τάση στο ποδαράκι 4 είναι μεγαλύτερη από την Τάση στο ποδαράκι 5, τότε η έξοδος στο ποδαράκι 9 είναι χαμηλή τιμή [L], το Q1 είναι σε αποκοπή και το LED είναι σβηστό. Για να ανάψει το LED πρέπει η Τάση στο ποδαράκι 4 να γίνει μικρότερη από την τάση αναφοράς στο ποδαράκι 6, όποτε η έξοδος στο ποδαράκι 9 θα γίνει υψηλή [H], το Q1 άγει και το LED ανάβει. Για την ρύθμιση του κυκλώματος |
θα χρειαστούμε ένα εξωτερικό τροφοδοτικό , το οποίο ρυθμίζεται να έχει έξοδο +10.8V, την εφαρμόζουμε στην είσοδο τού κυκλώματος. Ρυθμίζουμε το τρίμμερ TR1, έτσι ώστε να ανάβει το LED ,με την παραμικρή ελάττωση της τάσης του τροφοδοτικού. Οι ακροδέκτες εισόδου του κυκλώματος, πρέπει να συνδεθούν απευθείας στους πόλους της μπαταρίας , μπορεί δε να χρησιμοποιηθεί όπου χρησιμοποιούμε μπαταρίες 12V (Μολύβδου). Στην θέση του LED εάν θέλουμε μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα βομβητή για να έχουμε ηχητική προειδοποίηση.
Τέλος επειδή πιστεύω ότι ο καθένας που ασχολειτε με την Θάλασσα, το Φουσκωτό και γενικά με την Φύση θα πρέπει να γνωρίζει και να μορφώνεται με τα παρακάτω:
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση νέας οδηγίας για τις μπαταρίες, η οποία θα απαιτεί τη συλλογή και την ανακύκλωση όλων των μπαταριών που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Η πρόταση αυτή αποσκοπεί στην αποφυγή της ταφής και της αποτέφρωσης των χρησιμοποιημένων μπαταριών και, συνεπώς, στην ανάκτηση των διαφόρων μετάλλων που περιέχονται σε αυτές. Εξαιτίας των μετάλλων που περιέχουν, οι μπαταρίες, όταν θάβονται ή αποτεφρώνονται, αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον. Επίσης, η συλλογή και η ανακύκλωση αυτών των μετάλλων θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Η προτεινόμενη οδηγία αποσκοπεί στη θέσπιση ενός πλαισίου, σε επίπεδο ΕΕ, για το σχεδιασμό εθνικών προγραμμάτων συλλογής και ανακύκλωσης και στην προώθηση της αποτελεσματικής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Μια εμπεριστατωμένη αξιολόγηση των επιπτώσεων, την οποία πραγματοποίησε η Επιτροπή για την καλύτερη προετοιμασία της συγκεκριμένης πρότασης, κατέληξε ότι τα προτεινόμενα μέτρα είναι οι πλέον κατάλληλες λύσεις βιώσιμης πολιτικής από περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής απόψεως.
«Διασφαλίζοντας ότι καμιά από τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες δεν θα διαφεύγει από το σύστημα συλλογής και ανακύκλωσης, η παρούσα πρόταση θα προστατεύσει τους πολίτες και το περιβάλλον από τον κίνδυνο που προκαλείται από την ταφή και την αποτέφρωσή τους» δήλωσε η αρμόδια για το Περιβάλλον Επίτροπος Margot Wallstrom. «Οι συζητήσεις σχετικά με τη νέα οδηγία για τις μπαταρίες έχουν αρχίσει προ πολλού, αλλά μόλις σήμερα καταλήξαμε σε μια συγκεκριμένη και εξισορροπημένη πρόταση. Η εφαρμογή της θα ενθαρρύνει μια φιλικότερη προς το περιβάλλον συμπεριφορά από όλους όσους εμπλέκονται στον κύκλο ζωής των μπαταριών. Και το πιο σημαντικό είναι ότι οι καταναλωτές καλούνται να συμμετέχουν ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος μεριμνώντας για τη διάθεση των χρησιμοποιημένων μπαταριών στα καθορισμένα σημεία συλλογής».
Το πρόβλημα
Κάθε χρόνο διατίθενται στην αγορά της ΕΕ περίπου 800.000 τόνοι μπαταριών για αυτοκίνητα, 190.000 τόνοι για τη βιομηχανία και 160.000 τόνοι φορητών (γενικής χρήσης) μπαταριών. Τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις μπαταρίες ποικίλλουν σημαντικά: οι μπαταρίες για τα αυτοκίνητα χρησιμοποιούν κυρίως μόλυβδο, ενώ στη βιομηχανία χρησιμοποιούνται μπαταρίες μολύβδου και νικελίου-καδμίου. Οι φορητές μπαταρίες που κυκλοφορούν είναι μη επαναφορτιζόμενες και περιέχουν κυρίως ψευδάργυρο- άνθρακα και αλκαλικό μαγγάνιο, και επαναφορτιζόμενες, κυρίως νικελίου-καδμίου, υδριδίου νικελίου μετάλλου, ιόντων λιθίου και μολύβδου οξέος.
Ο υδράργυρος, ο μόλυβδος και το κάδμιο έχουν καθοριστεί ως οι πλέον επικίνδυνες ουσίες στα απόβλητα των μπαταριών με την απόφαση 2000/532/EΚ. Ωστόσο, και άλλα μέταλλα που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή τους, όπως ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και το μαγγάνιο, το λίθιο και το νικέλιο συνιστούν κίνδυνο για το περιβάλλον. Στην περίπτωση της αποτέφρωσης, τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται στις μπαταρίες συμβάλλουν στις εκπομπές τοξινών και βαρέων μετάλλων στην ατμόσφαιρα και ρυπαίνουν τα υπολείμματα αποτέφρωσης. Στην περίπτωση της ταφής των μπαταριών, τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα σχετίζονται με ενδεχόμενες απορρίψεις απόπλυσης στο περιβάλλον. Αντίθετα, σε επίπεδο διαχείρισης πόρων, οι μπαταρίες θεωρούνται πολύτιμη πηγή δευτερογενών πρώτων υλών. Θα μπορούσαν να ανακτηθούν πολύτιμα μέταλλα, όπως το νικέλιο, το κοβάλτιο και ο άργυρος εάν οι μπαταρίες δεν κατέληγαν σε ταφή ή αποτέφρωση.
Η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία για τις μπαταρίες δεν κατέστη δυνατό να διασφαλίσει τον αποτελεσματικό έλεγχο των κινδύνων που προκαλούνται από την απόρριψή τους ούτε να θεσπίσει ενιαίο πλαίσιο για τη συλλογή και την ανακύκλωσή τους σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, οι καταναλωτές δεν έχουν κατανοήσει πλήρως τι θα πρέπει να συλλέγουν και ως εκ τούτου δεν συμμετέχουν σε προγράμματα συλλογής και ανακύκλωσης σε εθνικό επίπεδο. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν, το 2002, το 45% περίπου της συνολικής ποσότητας των φορητών μπαταριών σε επίπεδο ΕΕ των 15 (ήτοι 72.155 τόνοι) να καταλήξουν σε ταφή ή αποτέφρωση.
Προτεινόμενα μέτρα
Ο στόχος της πρότασης είναι διττός: Πρώτον αποσκοπεί στη διασφάλιση ενός συστήματος κλειστού βρόχου για τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες για να αποφευχθεί η αποτέφρωση ή η ταφή τους. Βάσει του συστήματος κλειστού βρόχου, όλες οι μπαταρίες θα πρέπει να συλλέγονται και να ανακυκλώνονται και τα μέταλλά τους να επανεισάγονται στον οικονομικό κύκλο. Δεύτερον, καθορίζει ελάχιστους κανόνες για τη λειτουργία εθνικών συστημάτων συλλογής και ανακύκλωσης με στόχο την αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την εγγύηση ανταγωνιστικών συνθηκών για όλους τους φορείς που εμπλέκονται στον κύκλο ζωής των μπαταριών.
Η προτεινόμενη οδηγία προβλέπει διάφορα μέτρα και στόχους:
Απαγόρευση της αποτέφρωσης και της ταφής όλων των μπαταριών που χρησιμοποιούνται στα αυτοκίνητα και στη βιομηχανία με βάση τον μόλυβδο και το νικέλιο- κάδμιο
Στόχοι για τη συλλογή φορητών μπαταριών:
Για την πρόληψη της οριστικής διάθεσης χρησιμοποιημένων μπαταριών, τα κράτη μέλη θα απαιτηθεί να θεσπίσουν συστήματα συλλογής, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επιστρέφουν τις φορητές μπαταρίες δίχως καμιά επιβάρυνση. Ο προτεινόμενος στόχος ανέρχεται στο 80% όλων των φορητών μπαταριών νικελίου-καδμίου που παράγονται ετησίως στα κράτη μέλη.
Στόχοι ανακύκλωσης και αποδόσεις ανακύκλωσης
Κατά κανόνα, μετά τη συλλογή τους, όλες οι μπαταρίες πρέπει να προωθούνται στις εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Η πρόταση θέτει υψηλούς στόχους ανακύκλωσης, οι οποίοι όμως λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι ορισμένες από τις φορητές μπαταρίες δεν είναι από τεχνικής απόψεως δυνατό να ανακυκλωθούν (100% των μπαταριών αυτοκινήτου και βιομηχανίας και τουλάχιστον το 90% των φορητών μπαταριών).
Επιπροσθέτως, η πρόταση καθορίζει ελάχιστες αποδόσεις ανακύκλωσης που επικεντρώνονται στο αποτέλεσμα της διαδικασίας ανακύκλωσης. Η διαδικασία ανακύκλωσης των μπαταριών μολύβδου οξέος πρέπει να ανακτά το σύνολο του μολύβδου και τουλάχιστον το 65% του μέσου βάρους όλων των μπαταριών. Η διαδικασία ανακύκλωσης των μπαταριών νικελίου καδμίου πρέπει να ανακτά το σύνολο του καδμίου και τουλάχιστον το 75% του μέσου βάρους όλων των μπαταριών. Για άλλες μπαταρίες, προβλέπεται ποσοστό ανάκτησης ίσο με το 55% του μέσου βάρους.
Για τη διασφάλιση της καλύτερης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, οι εργασίες επεξεργασίας που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό θα υπολογίζονται για τον έλεγχο της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων ανακύκλωσης του κράτους μέλους εξαγωγής. Όσον αφορά όλους τους τύπους μπαταριών, οι παραγωγοί θα είναι υπεύθυνοι για το κόστος που αφορά τη συλλογή, την επεξεργασία και την ανακύκλωση. Για τις χρησιμοποιημένες φορητές μπαταρίες, το κόστος συλλογής θα αναλαμβάνεται από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές. Για τις μπαταρίες αυτοκινήτων και βιομηχανιών, οι παραγωγοί θα συνάπτουν χρηματοδοτικές συμφωνίες με τους χρήστες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να τηρούν μητρώο παραγωγών μπαταριών, οι οποίοι πρέπει να παρέχουν χρηματοδοτικές εγγυήσεις ότι είναι ικανοί να αναλάβουν τη διάθεση των χρησιμοποιημένων μπαταριών πριν ακόμη από την διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά.
Κόστος
Η Επιτροπή εκτιμά ότι το πρόσθετο κόστος από την προτεινόμενη διαδικασία συλλογής και ανακύκλωσης κατά νοικοκυριό ανέρχεται σε 12 ευρώ.
Ιστορικό
Η νέα πρωτοβουλία της ΕΕ βασίζεται στους στόχους του Έκτου Κοινοτικού Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον καθώς και στην οδηγία 2002/96 σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στην οποία διατυπώνεται η ανάγκη αναθεώρησης της κοινοτικής νομοθεσίας για τις Ηλεκτρικές Στήλες και τους Συσσωρευτές (οδηγία 91/157/ΕΟΚ) το ταχύτερο δυνατό.
Η Επιτροπή διενήργησε επίσης Ευρεία Αξιολόγηση των Επιπτώσεων με στόχο την αξιολόγηση των εναλλακτικών επιλογών πολιτικής για τη νέα πρόταση. Βασικό στοιχείο αυτής της αξιολόγησης ήταν η ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων (εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, της βιομηχανίας, των εμπορικών συλλόγων, ΜΚΟ και ενώσεων καταναλωτών).